Toelichting staat van baten en lasten

Algemeen

Een belangrijk financieel uitgangspunt voor het provinciaal toezicht is een reëel sluitende begroting. Dit houdt in dat bij de begroting aangegeven dien te worden of de begroting in evenwicht is. Dat wil zeggen dat de jaarlijks terugkerende lasten zijn gedekt door jaarlijks terugkerende baten. Ook bij de jaarrekening moet hierin inzicht worden gegeven, oftewel de gerealiseerde baten en lasten dienen structureel in evenwicht te zijn. is dit niet het geval dan roept dit vragen op over het reële gehalte van de begroting en is extra alertheid nodig bij het vaststellen van de nieuwe begroting.

* Opgetelde bedragen kunnen afwijken i.v.m. afrondingsverschillen.

Incidentele baten en lasten per programma

* Opgetelde bedragen kunnen afwijken i.v.m. afrondingsverschillen.

Hieronder volgt per programma een overzicht van de incidentele baten en lasten over het jaar 2021.
Er is een uitsplitsing gemaakt tussen de corona middelen en de reguliere middelen per programma.
Bedragen onder de € 0,5 miljoen worden niet separaat weergegeven en toegelicht. De grootste mutaties worden onder de tabel kort toegelicht.

Projecten maatschappelijk nut in ontwikkeling (MNIO)
Per programma komt diverse keren een incidenteel resultaat terug op de projecten MNIO (maatschappelijk nut in ontwikkeling). Op diverse beleidsterreinen voeren we activiteiten projectmatig uit (bijvoorbeeld groot onderhoud, revitalisering bomen, verbeteren luchtkwaliteit). Het betreft hier nadrukkelijk geen investeringen maar exploitatieactiviteiten. Bij de start van een project worden de beschikbare middelen samengebracht (deze storting in de reserve MNIO merken we als incidenteel aan). Projecten hebben als kenmerk dat ze jaar overschrijdend zijn. Het toegekende projectbudget is beschikbaar voor alle jaren. De raming per jaarschijf en de realisatie per jaarschijf wijken om verschillende reden af van de planning. De middelen blijven beschikbaar doordat we de projecten egaliseren via de reserve MNIO. De gerealiseerde lasten, baten en mutatie op de reserve merken we als incidenteel aan.

Saldireserve specifiek in relatie tot corona middelen
Conform besluitvorming zijn alle corona gerelateerde middelen centraal ondergebracht in de saldireserve specifiek. De onderliggende begrotingswijzigingen zijn op de werkbudgetten verwerkt door aan de saldireserve specifiek te onttrekken. De gerealiseerde onttrekkingen aan de saldireserve specifiek zijn op realisatiebasis verwerkt (besluit gemeenteraad 21 december 2021). Per programma zijn de coronagerelateerde middelen > € 0,5 miljoen inzichtelijk gemaakt waarbij de onttrekking aan de saldireserve specifiek is opgenomen onder de mutatie reserves onderdeel saldireserve specifiek. Het totaal aan coronagerelateerde stortingen bedroeg € 29 miljoen bestaande uit € 12 miljoen rijksmiddelen, € 15 miljoen uit eigen kapitaal en € 0,9 miljoen uit bestemming jaarrekeningresultaat 2020. Daarnaast is eveneens met betrekking tot 2020 € 1,1 miljoen voorfinanciering inkomstenderving sport in 2021 teruggestort. De corona gerelateerde onttrekkingen die hier tegenover stonden bedroegen € 25,5 miljoen verdeeld onder onderstaande programma's en als mutatie opgenomen onder saldireserve specifiek.

* Opgetelde bedragen kunnen afwijken i.v.m. afrondingsverschillen.

Op programma 0 bestuur en ondersteuning ontstaat een incidenteel resultaat van € 4,5 miljoen.
Met betrekking tot dossier inzet extra ambtelijke capaciteit als gevolg van corona is € 1,8 miljoen ingezet op programma 0. De opbrengsten van parkeren en naheffingsaanslagen zijn gedurende het jaar bijgesteld met € 3,6 miljoen. De werkelijke derving bedraagt € 3,8 miljoen. Door de avondlockdown en lockdown zijn de inkomsten opnieuw fors gedaald in de laatste periode van het jaar. Hier staat tegenover dat met name door de pilot van de scanauto die medio 2021 is opgestart de inkomsten uit fiscale handhaving in het laatste deel van het jaar hoger geweest dan ingeschat. De afwikkeling van de in de reserveringsdossiers gereserveerde middelen over 2020 bedroeg per saldo € 0,7 miljoen en aanvullend € 0,5 miljoen in relatie tot implementatie nieuw salarissysteem. De ontvangsten van het Rijk inzake de regiodeal worden 1 op 1 doorgezet naar Brainport Eindhoven (€ 18,1 miljoen). De reserve niet te activeren investeringen (€ 0,8 miljoen) is vanuit de primaire begroting gevoed met een incidentele storting die berekend is bij de ontmanteling van de reserve financieringsfonds MIP. Vanuit de saldireserve specifiek (onderdeel corona) zijn aanvullende budgetten in 2021 beschikbaar gesteld voor de verwachte kosten. Doordat de werkelijke kosten lager zijn uitgevallen dan begroot, is de daadwerkelijke onttrekking aan de reserve lager dan begroot (vanwege de lagere besteding dan begroot (zoals voor impact ambtelijke organisatie) heeft een lagere onttrekking aan de saldireserve specifiek plaatsgevonden (3,9 miljoen). Voor het uitkeringsjaar 2021 hebben we bij de decembercirculaire € 10 miljoen ontvangen voor taakmutaties en coronacompensatie. Daarnaast hebben we op basis van de septembercirculaire € 0,3 miljoen ontvangen voor uitvoering en implementatie Breed Offensief. Deze middelen zijn gestort in de reserve circulaires gemeentefonds om besteding in 2022 mogelijk te maken. De mutatie weerstandsvermogen (reserve eigen kapitaal) betreft de inzet conform primaire begroting (- € 20,5 miljoen).

* Opgetelde bedragen kunnen afwijken i.v.m. afrondingsverschillen.

Op programma 1 veiligheid ontstaat een incidenteel resultaat van € 0,6 miljoen.
Met betrekking tot dossier inzet extra ambtelijke capaciteit als gevolg van corona is € 0,5 miljoen ingezet op programma 1. Op toezicht en handhavingscapaciteit is ook aanvullend extra ingezet als gevolg van corona (€ 0,9 miljoen). Dit is minder dan begroot was omdat een gedeelte van de gevraagde capaciteit niet ingevuld kon worden als gevolg van krapte op de arbeidsmarkt. De Rijksbijdrage in het kader van het RIEC wordt 1 op 1 doorgezet naar Taskforce-RIEC Brabant-Zeeland (- 5,9 miljoen) waarbij er incidenteel een verrekening over voorgaande jaren heeft plaatsgevonden met betrekking tot het BTW compensatiefonds. Dit aangevuld te samen met kleine voordelen op overige veiligheidsbudgetten (- € 0,3 miljoen). Als gevolg van de coronacrisis is vertraging ontstaan in het veiligheidsproject preventieve aanpak ondermijning. Met deze middelen wordt de voedingsbodem voor criminaliteit weg genomen en wordt jongeren zicht geboden op een alternatief, op perspectief en wordt ingespeeld op de context die van invloed is op de keuzes die zij maken. Door de vertraging bestaat incidenteel een voordeel op de lasten in 2021 (€ 0,6 miljoen) en omdat de middelen nu voor 2022 beschikbaar zijn een nadeel op de baten in 2021 (- € 0,6 miljoen). P er saldo is het resultaat neutraal. De werkelijke reserveringen vallen hoger uit dan waarmee in het reserveringsdossier 2021 rekening mee is gehouden (€ 0,5 miljoen). Omdat vanuit de saldireserve specifiek al uit eigen middelen voorgefinancierd is ontstaat een voordeel op de baten wat per jaareinde is verrekend met de geraamde onttrekking voor handhaving uit de saldireserve specifiek onderdeel coronamiddelen (- € 1,3 miljoen).

* Opgetelde bedragen kunnen afwijken i.v.m. afrondingsverschillen.

Op programma 2 verkeer, vervoer en waterstaat ontstaat een incidenteel resultaat van € 8,7 miljoen.
Het resultaat op de projecten maatschappelijk nut in ontwikkeling is in algemene zin toegelicht (€ 5,3 miljoen).
Het resultaat op afgesloten projecten maatschappelijk nut wordt veroorzaakt door verschillende projecten in de openbare ruimte en verkeersprojecten met zowel positief als negatief resultaat (- € 0,7 miljoen). In de reserve strategische investeringen is een storting gedaan van onbenutte kapitaallasten zoals besloten bij begroting 2021 (€ 0,5 miljoen). Er wordt € 0,9 miljoen aan afkoopsom beheer HOV2 in de reserve groot onderhoud gestort. Door het afsluiten van diverse projecten vloeien de restantbedragen ad € 0,6 miljoen eveneens terug naar de reserve groot onderhoud (€ 1,5 miljoen). Jaarlijks krijgen we een factuur van de gemeente Helmond als Penvoerder voor de bereikbaarheidsagenda ZOB. Gezien de reserve regiobrede projecten bereikbaarheidsagenda ZOB als doel heeft te voldoen aan de cofinancieringsbijdrage voor de financiering van de regio brede projecten is deze bijdrage via de reserve verrekend (- € 0,5 miljoen). Mutatie weerstandsvermogen (reserve) betreft het effect volgend uit de vaststelling van het wegenbeheerplan conform begroting 2021 (€ 2 miljoen).

* Opgetelde bedragen kunnen afwijken i.v.m. afrondingsverschillen.

Op programma 3 economie ontstaat een incidenteel resultaat van € 0,2 miljoen.
Als gevolg van corona kan minder toeristenbelasting worden opgelegd. Gedurende het jaar hebben we de begrote opbrengst naar beneden bijgesteld (€ 1,4 miljoen). Om ondernemers te steunen in coronatijd is de subsidieregeling ondersteuning MKB opgezet (€ 0,3 miljoen). Ook is hier een specifieke uitkering voor beschikbaar gesteld waar de middelen (€ 0,5 miljoen) worden doorgezet naar een volgend jaar zodat dit per saldo geen effect geeft (- € 0,5 miljoen).
Resterende middelen voor de projecten BIZ EIndhoven centrum (€ 0,8 miljoen) en de regiodeal Holland Expat Center South (€ 0,5 miljoen) worden eveneens ingezet in 2022 (- € 1,3 miljoen). De voorfinanciering voor de organisatie van Koningsdag in Eindhoven (€ 1 miljoen) is teruggestort in de reserve citymarketing (- € 1 miljoen) zoals u besloten heeft in het raadsvoorstel begrotingswijzigingen Turap 2. Op de grondexploitaties-bedrijventerreinen is conform BBV tussentijds winst genomen (€ -1,6 miljoen). Conform besluitvorming is een gedeelte hiervan gestort in de reserve strategische investeringen (€ 1,3 miljoen) en een gedeelte in de reserve bovenwijks (€ 0,3 miljoen) die onder "overige posten" is opgenomen.

* Opgetelde bedragen kunnen afwijken i.v.m. afrondingsverschillen.

Op programma 4 onderwijs ontstaat een incidenteel resultaat van € 5,6 miljoen.
De middelen die vanuit de saldireserve specifiek onderdeel coronamidddelen (- € 4 miljoen) beschikbaar zijn gesteld voor de ventilatie van scholen (€ 4 miljoen) zijn conform besluitvorming bij Turap-1 in de reserve onderwijshuisvesting gestort (€ 4 miljoen). Dit jaar is het voormalig onderwijspand Vuurvogel 25 geleverd. De verkoopopbrengst is gerealiseerd en de boekwaarde is afgeschreven (€ 0,6 miljoen) en eveneens afgewikkeld op de reserve onderwijshuisvesting (€ 0,6 miljoen).

* Opgetelde bedragen kunnen afwijken i.v.m. afrondingsverschillen.

Op programma 5 sport, cultuur en recreatie ontstaat een incidenteel resultaat van € 0,2 miljoen.
Het maatschappelijk ondersteuningsfonds cultuur is volledig ingezet als financiële noodhulp om de cultuur infrastructuur in Eindhoven zoveel als mogelijk overeind te houden, (€ 4,4 miljoen). De inkomstenderving als gevolg van corona bij het Van Abbemuseum bedroeg € 0,5 miljoen.
Voor de exploitatie van de gemeentelijke sportvoorzieningen zijn in 2021 over zowel 2020 als 2021 vanuit het Rijk specifieke uitkeringen beschikbaar gesteld om de inkomstenderving als gevolg van corona op te kunnen vangen. (€ -2,7 miljoen). Hierdoor is in 2021 geen aanspraak gemaakt op de eigen coronamiddelen en is de voorfinanciering uit eigen coronamiddelen over 2020 teruggestort. De projecten maatschappelijk nut zijn in algemene zin toegelicht (€ 1,1 miljoen). De subsidie Regiofonds brainport (€ 1 miljoen) wordt ingezet voor volgende jaren (€ -1 miljoen) per saldo geen effect. De reserve reserveringen is afgewikkeld o.b.v. de werkelijke reserveringsbedragen (€ 0,6 miljoen) De coronamiddelen zijn afgewikkeld op de saldireserve specifiek zoals in algemene zin toegelicht (€ 4,2 miljoen). De middelen die zijn ontvangen ter compensatie van gekapte bomen zijn gestort in de reserve bomencompensatie (€ 0,6 miljoen).

* Opgetelde bedragen kunnen afwijken i.v.m. afrondingsverschillen.

Op programma 6 sociaal domein ontstaat een incidenteel resultaat van € 14 miljoen.
Zoals besloten in het raadsvoorstel meerkosten corona maatschappelijke opvang is € 2,5 miljoen begroot voor de extra noodopvang voor dak- en thuislozen. De werkelijke inzet bedroeg € 2,9 miljoen. In de decembercirculaire 2021 is hiervoor eveneens Rijkscompensatie beschikbaar gesteld. Voor de meerkosten Jeugd en WMO 2020 is vanuit de resultaatbestemming jaarrekening 2020 € 0,6 miljoen beschikbaar gesteld. Deze kosten zijn in 2021 verder afgewikkeld met een realisatie van € 0,5 miljoen. In lijn met 2020 bedragen de meerkosten Jeugd en WMO als gevolg van corona voor 2021 eveneens € 0,6 miljoen. Deze middelen zijn onttrokken uit de saldireserve specifiek coronamiddelen.
Op de coronamiddelen is het verschil tussen begroot en realisatie teruggestort in de saldireserve specifiek onderdeel coronamiddelen. Op TOZO een (incidenteel) voordeel op de uitvoeringskosten van € 1,2 miljoen.
Vanaf maart 2021 was de regeling Tijdelijke Ondersteuning van Noodzakelijke Kosten (TONK) van kracht voor de periode 1 januari tot 1 oktober 2021. De TONK was met name bedoeld voor een tegemoetkoming in woonkosten. De landelijke trend is dat het aantal zzp’ers, dat hierop een beroep heeft gedaan, sterk achterblijft bij het verwachte aantal. Dit heeft tot gevolg dat niet alle middelen (€ 1 miljoen) volledig zijn besteed.
In regionaal verband is het project pleegzorg uitgevoerd vanuit het transformatiefonds jeugd (€ 0,5 miljoen). Hiermee zijn verschillende pilots uitgevoerd, gericht op het werven van pleegouders en het ondersteunen en faciliteren van pleegouders. In regionaal verband (regio Samen voor Jeugd) is een gezamenlijke ambitie geformuleerd en geïnvesteerd in het opstellen van een regionaal governance model. Met het verstevigen van de regionale samenwerking wordt ingezet op de borging van verschillende (jeugd)zorgfuncties, zorgvuldige transformatie en vermindering van bureaucratie (€ 0,6 miljoen). De niet bestede middelen op beide regelingen worden in volgende jaren ingezet zodat dit per saldo geen effect geeft. De Landelijke Vreemdelingen Voorziening (LVV) Pilot eindigt 1 juli 2022 maar wordt waarschijnlijk verlengd tot het einde van het jaar. Het college heeft op 12 maart 2019 ingestemd met het niet op voorhand af ramen van niet bestemde eigen BBBB middelen. Pas aan het eind van ieder jaar vallen niet bestede BBBB middelen (gemeentelijke) vrij ten gunst van het rekeningresultaat. Voor 2021 gaat dit om een bedrag van circa € 1,7 miljoen dat vrij valt.
De voorziening dubieuze (cliënt) debiteuren wordt bepaald aan de hand van de nominatieve staat debiteuren Werk en Inkomen per 31 december 2021. Om de voorziening weer op het gewenste niveau te brengen is een dotatie vereist
(- € 0,7 miljoen).
Van het Rijk hebben we eenmalig een bedrag ontvang voor de uitvoeringskosten van de Kinderopvang toeslagaffaire (KOT). Hier moeten we in de Sisa verantwoording over afleggen. Dit bedrag is bestemd voor de afhandeling van de (potentieel) gedupeerden KOT gedurende de periode t/m 2025. We willen dit bedrag graag reserveren naar 2022 om de nog te maken kosten rondom de afwikkeling te dekken (- € 0,8 miljoen).
De projecten maatschappelijk nut in ontwikkeling (€ 1,3 miljoen), de reserve projecten maatschappelijk nut i.o. (€ -0,4 miljoen) en de saldireserve specifiek (- € 3,9 miljoen) als onderdeel van de coronamiddelen zijn in algemene zin toegelicht.
Bij de jaarrekening 2020 zijn extra bedragen gestort van € 2,7 miljoen voor TOZO en € 0,1 miljoen voor transformatie jeugd. Daarnaast heeft op diverse gereserveerde posten de afwikkeling plaatsgevonden op basis van gerealiseerde bedragen (- € 1 miljoen) per saldo een mutatie van € 1,8 miljoen in de reserve reserveringen.
Bij de instelling van de reserve Transformatieagenda sociale basis is er € 2,1 miljoen in de nieuwe reserve gestort aangevuld met een storting van € 0,3 miljoen van het restant van het exploitatiebudget (€ 2,4 miljoen).

Bij het dossier decembercirculaire 2020 zijn budgetten toegekend voor 2021 waarbij bij de begrotingswijziging de benodigde bedragen vervolgens zijn onttrokken aan de reserve circulaires gemeentefonds. Het betreft een totaalbedrag van - € 2,2 miljoen voor diverse onderwerpen.

Bij het vaststellen van de begroting 2021 is besloten om vanuit het BUIG budget 2021 de voormalige risico buffer sociaal domein terug te zetten in het weerstandsvermogen via de reserve (€ 9,8 miljoen).

* Opgetelde bedragen kunnen afwijken i.v.m. afrondingsverschillen.

Op programma 7 volksgezondheid en milieu ontstaat een incidenteel resultaat van € 3,5 miljoen.
Het resultaat op de projecten maatschappelijk nut i.o. is in algemene zin toegelicht (€ 0,1 miljoen).
In de reserve stimuleren energietransitie (1,7 miljoen) is conform kadernota en begroting € 2,1 miljoen gestort voor doelstellingen op het gebied van duurzaamheid, klimaat en energie. Een storting van € 0,4 miljoen komt uit de reserveringsvoorstellen 2021 en betreft een storting voor intensivering duurzaamheid. Daarnaast zijn er middelen onttrokken ten behoeve van de inzet reserve intensiveringsmiddelen (€ 0,8 miljoen)
Reserve gebiedsgericht grondwaterbeheer (€ 0,7 miljoen). De grootste mutatie betrof een bijdrage voor gebiedsgericht grondwaterbeheer centrum.

* Opgetelde bedragen kunnen afwijken i.v.m. afrondingsverschillen.

Op programma 8 volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en stedelijke vernieuwing ontstaat een incidenteel resultaat van € 3,6 miljoen.
De projecten maatschappelijk nut in ontwikkeling zijn in algemene zin toegelicht (€ 1,3 miljoen).
Het verkopen van panden kent een eigen dynamiek waardoor panden soms eerder of later verkocht worden dan verwacht. De verkoop van panden houdt hierdoor geen gelijke pas met begrotingsjaren (€ -0,5 miljoen).
Op de grondexploitaties(niet bedrijventerreinen) is in 2021 meer aan tussentijdse winst gerealiseerd dan geraamd (€ 4,6 miljoen). Conform afspraak is een gedeelte van dit resultaat gestort in de reserve bovenwijks (€ 1,8 miljoen) en reserve strategische investeringen (€ 2,8 miljoen).

Overzicht structurele toevoegingen en onttrekkingen reserves

* Opgetelde bedragen kunnen afwijken i.v.m. afrondingsverschillen.

Hieronder volgt per programma een overzicht van de structurele toevoegingen en onttrekkingen van de reserves over het jaar 2021. Bedragen onder de € 0,5 miljoen zijn niet afzonderlijk verantwoord. Wel wordt toegelicht welke reserves het betreft.

* Opgetelde bedragen kunnen afwijken i.v.m. afrondingsverschillen.

Op programma 0 bestuur en ondersteuning bedraagt de structurele mutatie reserves € 1,2 miljoen.

Reserve duurzaamheidsfonds SVGG (€ 0,9 miljoen). Deze reserve wordt ingezet om flexibiliteit mogelijk te maken en om te schuiven in tijd en budgetten t.b.v. verduurzaming en taakuitvoering en binnen het contract SVGG.

De reserve burgerzaken is ingezet ter afwikkeling van de kosten voor de organisatie van de 2e kamerverkiezingen op 17 maart 2021 (€ 0,1 miljoen).

Onder overige posten (< € 0,5 mln.) zijn de volgende reserves opgenomen:
Reserve kredietrisico's garantie geldleningen, reserve opkomst verkiezingen, reserve onderzoek & ontwikkeling en
saldireserve specifiek

Op programma 4 onderwijs bedraagt de structurele mutatie reserves € 3,2 miljoen .
Reserve internationale school (€ 3,2 miljoen). De storting betreft € 3 miljoen voor uitbreiding Internationale school, jaarlijkse storting van € 0,4 miljoen en de verrekening met de reserve ad € 0,3 miljoen (3,7 miljoen).
Voor de jaarlijkse financiële bijdrage wordt € 0,5 miljoen onttrokken.

Op programma 7 volksgezondheid en milieu bedraagt de structurele mutatie reserves € 0,3 miljoen.

Onder overige posten (< € 0,5 mln.) zijn de volgende reserves opgenomen:
Reserve bodemsanering.

Op programma 8 volkshuisvesting en ruimtelijke ordening bedraagt de structurele mutatie reserves € 0.2 miljoen.

Onder overige posten (< € 0,5 mln.) zijn de volgende reserves opgenomen:
Saldireserve specifiek, risicoreserve PSV en reserve volkshuisvesting.