6 Sociaal domein

Het sociaal domein van de gemeente ondersteunt inwoners zoveel als mogelijk zelfredzaam te zijn door in te zetten op een stevige sociale basis en eerste lijn, werk en inkomen, armoede en schulddienstverlening, migratie en specialistische maatwerkvoorzieningen Jeugdwet en WMO. Daarbij zijn onze vier ontwikkellijnen voor een toekomstbestendig sociaal domein richtinggevend (maken van scherpe keuzes, vormgeven van multihelix samenwerking, vereenvoudiging en digitalisering van beleid, processen en dienstverlening). Ook in 2021 zijn onze inwoners door de coronacrisis geraakt. We hebben extra incidentele middelen ontvangen van het Rijk om onze inwoners te ondersteunen. Veel van onze inspanningen waren hierop gericht. Zo hebben we een speciaal “programma jeugd en corona” ontwikkeld om gerichter kwetsbare kinderen en jongeren te helpen. Net als in 2020 hebben we de TOZO- en TONK-regelingen uitgevoerd om ondernemers en huishoudens financieel te ondersteunen. We hebben dit gedaan met behulp van digitalisering en robotisering, waardoor we minder uitvoeringskosten hebben gemaakt dan begroot. Ook zijn we in 2021 gestart met de uitvoering in het Huis naar Werk, zodat inwoners sneller naar werk of scholing worden begeleid. De resultaten als het gaat om uitstroom naar werk zijn positief. Ondanks corona is de instroom van inwoners met een participatiewet-uitkering fors lager dan begroot, wat heeft geleid tot een financieel overschot van € 3,9 miljoen. Dit geldt ook voor inburgering en arbeidsparticipatie van migranten. De invoering van de nieuwe wet Inburgering is vertraagd tot 2022, maar we hebben wel extra middelen ontvangen voor begeleiding die we over houden. Om armoede- en schuldenproblematiek te voorkomen en verminderen, zijn we het afgelopen jaar gestart met de pilot vroegsignalering en inzet van preventie. We werken daarin nauw samen met zowel publieke als private partners, waaronder het Brainport Partnersfonds en Impactfonds040. Het heeft nog niet direct geleid tot een lagere gemiddelde schuldenlast, maar we verwachten wel dat hierin een daling optreedt omdat we nu meer inwoners sneller ondersteuning aanbieden.

Ondanks de extra inspanningen als gevolg van corona, hebben we ook veel van de voorgenomen ambities uit het coalitieakkoord en de begroting gerealiseerd. Een belangrijke inspanning in 2021 betrof de inkoop en aanbesteding van specialistische ondersteuning in het kader van de Jeugdwet en Wmo conform de Mono-Multi aanpak. Door samen met Stichting WIJeindhoven verdere invulling te geven aan de Mono-Multi aanpak zorgen wij in een gezamenlijke keten dat de inwoner zo snel mogelijk passende ondersteuning krijgt. De aanbesteding van Wmo heeft geleid tot contracten met minder partijen, waardoor er meer tijd en ruimte ontstaat voor transformatie en intensivering van de samenwerking. De transformatie van de maatschappelijke opvang heeft verder vorm gekregen in de 24-uursvoorziening voor dak- en thuislozen. Samen met de regio zijn stappen gezet op het gebied van Beschermd Wonen, zodat inwoners met complexe problematiek zo zelfstandig mogelijk thuis kunnen wonen met passende begeleiding. Met het oog op de vergrijzing en langer thuis wonen is een brede toekomstverkenning Wmo uitgevoerd met scenario’s om te komen tot toekomstbestendige ondersteuning voor inwoners die dit nodig hebben.
Samen met het ruimtelijk domein, cultuur en sport hebben we invulling gegeven aan de preventieakkoorden en een integraal en preventief gezondheidsbeleid ontwikkeld. Tot slot zijn het afgelopen jaar diverse experimenten en projecten vanuit de transformatieagenda uitgevoerd. Met de doorontwikkeling van deze agenda naar een transformatieprogramma, is zowel inhoudelijk als financieel geborgd dat we structureel blijven experimenteren, leren en ontwikkelen.

In tegenstelling tot veel gemeenten in Nederland, sluiten we in het sociaal domein van Eindhoven het jaar af met een positief financieel resultaat van zo’n € 15,5 miljoen (incl. taakveld 4.3 en 7.1), 5% van de totale lasten in het sociaal domein. Belangrijk is te vermelden dat het hier voornamelijk gaat om incidentele voordelen aan de batenkant zoals de incidentele middelen om hervormingen in de jeugdzorg te realiseren (€ 6,5 miljoen), als gevolg van corona (zoals uitvoeringskosten voor TOZO-middelen € 2 miljoen) en het BUIG-budget (€ 1 miljoen) met daarnaast minder kosten door een lager uitkeringenbestand dan begroot (€ 2,2 miljoen). Zonder deze incidentele meevallers was het resultaat zelfs iets onder de nullijn. We moeten onszelf daarom niet rijk rekenen. Er liggen een aantal structurele opgaven in het sociaal domein, die de komende jaren gerealiseerd moeten worden met incidentele middelen. Het afgelopen jaar hebben we diverse plannen gemaakt, die de komende jaren ten uitvoer moeten worden gebracht. Zo is er een Deltaplan Jeugd ontwikkeld, om de noodzakelijke structurele hervormingen in de jeugdhulp en jeugdzorg door te voeren. Ook is er een nieuw preventief jeugdbeleid vastgesteld om zo vroeg mogelijk kinderen en jongeren te ondersteunen en problematiek op latere leeftijd te voorkomen. Verder zien we toekomstige risico’s als gevolg van de doordecentralisatie op Beschermd Wonen vanaf 2023 waarbij de middelen voor een belangrijk deel in 10 jaar tijd naar de regiogemeenten worden overgeheveld.